آموزش يونيكس

به  طور دقيق يونيكس چيست؟

       يونيكس مانند MS_DOS و OS.2 يك سيستم عامل است .نرم افزاري كه كامپيوتر فيزيكي را كنترل و فرامين ما را تفسير مي كند قابليت اتصال پذيري از ابتدا در يونيكس تعبيه شده است.هميشه در مقايسه،اتصال كامپيوترهاي يونيكس در مكانهاي متفاوت آسان بوده است.در كل اين اتصال پذيري آسان به يكي از مهم ترين حوادث محاسباتي دهة 1990 يعني پيشرفت اينترنت انجاميد.يونيكس اعمالي كه سيستم عاملها انجام مي دهند را از طريق سه بخش مجزا اما بسيار يكپارچه انجام مي دهد.سيستم پرونده،پوستر،هسته.

          ·        هسته مسئول تمام اعمال اوليه سيستم عامل مي باشد.

          ·        سيستم پرونده به پيگيري پرونده ها و محل قرارگيري آنها مي پردازد.

          ·        پوسته ها دستورالعملها را مي گيرند و آنها را به دستوراتي قابل فهم توسط هسته تبديل مي كنند.

چرا يو نيكس

       يونيكس قابل حمل است و چون يو نيكس به زبان برنامه نويسي C  نوشته مي شود و مفيد به هيچ سخت افزار خاصي نمي باشد.تقريباََ به هر نوع كامپيوتري برده شده است .يونيكس سيستم عامل چند كاربره مي باشد.به طور همزمان بيش از يك كاربرمي توانند از سيستم يونيكس استفاده كنند.يونيكس سيستم عامل چند وظيفه اي مي باشدمي توانيد دو وظيفه را به طور همزمان انجام دهيد.

برقراري ارتباط

       برقراري ارتباط روند ساده اي است كه شما را به يونيكس معرفي كند،سيستم به منظور رسيدگي ،يا درخواست كلمة عبوري پاسخ مي دهد.سيستم عبارت زير را نشان مي دهد:  Login  نام كاربري( كه به عنوان نام برقراري ارتباط يا نام ورود نيز شناخته مي شود.) را وارد كنيد و هنگاميكه اين عمل به پايان رسيد كليد ENTER را فشار دهيد.

تذكر: در بسياري از صفحه كليدها،كليد ENTER با برچسب Return نشان گذاري خواهد شد.هر زمانيكه بايد اطلاعاتي را براي سيستم يونيكس فراهم كنيد.نام كاربري،كلمة عبور،با فرمان در انتهاي ورود كليد Return يا ENTER را فشار دهيد.اگر اشتباهي مرتكب شده ايد مي توانيد با فشردن كليد Back Space يا اگر در حالي استفاده از Release 4  system v مي باشيد.با فشردن CTRL+H يك فضاي خالي به عقب برگرديد .اگر در حال استفاده از نگارش قديمي يا متفاوتي از يونيكس مي باشيد كليد Del  را امتحان كنيد.با تايپ كاراكتر (Shift –2) مي توانيد تمام خط را پاك نماييد هنگاميكه اين كار را انجام دهيد هر چيزي در طرف چپ مكان نما پاك مي شود و مكان نما در ابتداي خط بعدي ظاهر مي گردد نگران نباشيد محتويات خط قبلي هم اكنون بخشي از خط آسماني مي باشد.بعد از تايپ نام    برقراري ارتباط عبارت زير نمايش خواهد يافت   Password                                                                                      كلمة عبور خود را تايپ كنيد.پايانه آنچه را تايپ مي كنيد نمايش نمي دهد و با اين كار فرد ديگري نمي تواند با نگاه از پشت شانه هاي شما كلمة عبورتان را بدزدد.به عنوان مثال اگر با نگارش از يونيكس كه توسط Sco)Santa cruz operation ) توزيع شده ارتباط برقرار كنيد توالي برقراري ارتباط به صورت زير خواهد بود.

Welcome to sco system v.386

Systemical I login:reichard

Password:

Welcome to sco system v.386

From

The santa cruz operation , inc

در اين موارد،Systemical نامي است كه توسط  مدير سيستم به سيستم داده مي شود. اگر برقراري ارتباط ناموفق باشد پيغامي شبيه به اين نمايش خواهد يافت :         Login in correct login

برقراري ارتباط از راه دور

           بسياري از سيستمهاي يونيكس اين امكان را مي دهندكه از راه دوراز طريق خطوط تلفن از محلي خارج از دفتركار خود با سيستم ارتباط برقرار كنيد در اين حالت به كامپيوتري با ايستگاه كاري يو نيكس يا PCكه براي تماس با سيستم راه دورتوسط

مودم پيكربندي شده اند.مودم قطعه اي سخت افزاري است كه به كامپيوتر امكان مي دهدتا از طريق خطوط تلفن با يكديگر ارتباط برقرار كنند.مدير سيستم از امكان برقراري ارتباط با يونيكس از خانه يا جاده مطلع مي باشد.مديران سيستم بايستي قادر باشند تانرم افزار مناسب را توصيه كنندبه عنوان مثال براي برقراري ارتباط راه دور از طريق PC يا كامپيوتر سازگار با آن به نرم افزار مقلد پايانه نياز خواهيد داشت علاوه بر نگارشهايي كه به طور مجاني در دسترس هستند بسته هاي نرم افزاري تجاري نيز وجود دارند ،در اينجا نيز مدير سيستم از نوع نرم افزار مورد نياز وهمچنين تنظيمهاي مورد استفاده آگاه مي باشد.

       براي اينكه سيستم محلي و سيستم راه دور يونيكس بتواند با يكديگر صحبت كنند بايد مطمئن شويد كه با زبان يكساني در حال برقراري ارتباط هستند.به عنوان مثال نياز خواهيد داشت كه نوع پايانه را انتخاب كنيد.نوع پايانه معروف در هنگام برقراري ارتباط از راه دور VT 100 است.كه انتخاب مطمئني مي باشد(يك بار كه ارتباط برقرار نموديد .احتمالاََ بايد نوع پايانه مورد استفاده خود را به سيستم راه دور يونيكس بگوئيد.اين كار با تنظيم متغير TERM انجام مي شود.)بعد از برقراري اتصال مناسب با سيستم راه دور يونيكس اعلان كوتاه شده ،برقراري ارتباط را كه معمولاََ نام سيستم عامل و اعلان برقراري ارتباط را فهرست مي كند ،خواهيد ديد.

Sunos 4.1.1

Login : reichard

Password

در هنگام برقراري ارتباط چه مشكلي مي تواند پيش آيد؟

       سيستم شاخص يونيكس طوري ساخته مي شود كه امنيت را به حداكثر برساند و در هنگام صحبت از امنيت اولين قدم،حصول اطمينان از عدم دستيابي كاربران غير مجاز به سيستم مي باشد.به همين دليل است كه پيغامي مانند “Login denied” مطلبي در مورد مشكل بوجود آمد.در هنگام برقراري ارتباط ـ نام  برقراري ارتباط يا كلمة عبور ـ نمي گويد.اين ابهام بمنظور دور نگهداشتن مشكل سازان بالقوه طراحي مي گردد.

به طور غير عمدي شكل كاراكتر را تغيير داده ايد: در يونيكس بزرگي يا كوچكي حروف اهميت دارد.وارد نمودن Reichard به جاي reichard باعث خواهد شد كه سيستم بر روي نام كاربري متوقف گردد.

در هنگام تايپ نمودن نام كاربري يا كلمة عبور كاراكتر را اشتباه تايپ كرده ايد: در اين حالت مي توانيد با استفاده از كليد Back Space كاراكتر اشتباه را پاك كنيد .

پوسته: هنگامي كه با سيستم يونيكس ارتباط برقرار مي كنيد ،فوراََ به پوسته برقراري ارتباطخود مي رويد اطلاعات مربوط به اين پوسته ،همچنين ساير اطلاعات برقراري ارتباط و اطلاعات برقراري ارتباط تمام كاربران سيستم ،در پرونده /etc/password  قرار دارد(واضح است كه اين پرونده ابزاري براي مدير سيستم مي باشد.وبراي كاربرد مداوم نمي باشد.)اين پرونده برحسب كاربر ،سازماندهي مي شود كه در آن هر خط حاوي اطلاعات اوليه مانند: نام ،ID برقراري ارتباط و غيره… درباره هر كاربر مي باشد.آخرين فيلد در خط مربوط به شما پوسته اي را كه بعد از برقراري ارتباط قصد اجراي آن را داريد ،فهرست مي كند.اين امرنقش بسيار مهمي دراستفادة

روزمره از يونيكس ندارد.اما نشان مي دهد كه هر جنبه اي از كاربرد يونيكس به نوعي توسط پوسته اداره مي شودپوسته مانند هر برنامه ديگر يونيكس يك برنامه مي باشد. اما با مسئوليت بسيار مهم و منحصر به فردي تقويت مي گردد .پوسته نقش ميانجي را بين كاربر و سيستم يو نيكس ايفا مي كند.به كلامي ديگر پوسته دستورالعملها ي كاربر را به دستورالعملهايي قابل رسيدگي براي سيستم يونيكس ترجمه مي كند. پوسته تمام جنبه هاي استفاده از يونيكس را آسان مي سازد به سيستم مي گويد كه پرونده هاي بخصوص را در كجا پيدا كند فهرست شخصي شما در كجا قرار دارد و در كل چگونه با حضورتان به عنوان يك كاربر سرو كار داشته باشند اين اطلاعات محيط يونيكس ناميده مي شود.

     Sh پوسته Bourne ،اين پوسته اي است كه در سال 1979 با نشر System V از يونيكس عرضه گرديد.KSh يا پوسته Korn اين پوسته توسط Davidkorn در آزمايشگاههاي بل طراحي گرديد پوسته Korn با افزودن خصوصيات مفيدي كه ابتدا در پوسته C معرفي شدند(مانند تاريخچه كار ونامهاي مستعار)بر مبناي عملكرد پوسته Bourne ساخته مي شود.علاوه بر اين دست نوشته ها و برنامه هايي كه براي پوستة Bourn نوشته مي شوند بدون هيچ تغييري در پوسته Korn قابل استفاده هستند.CSh پوستة C ،اين پوسته توسط بيل جوي (بنيانگذار شركت سان ميكرو سيستمز) در حاليكه برروي نگارش يونيكس بر كلي (يا BSD) كار مي كرد طراحي گرديد.اين پوسته مانند زبان برنامه نويسي C ساخت يافته است.JSh پوستة كار،گسترشي از پوستة Bourn مي باشد.پوستة كار ابزارهايي تخصصي را براي رسيدگي به چندين كار شكل مي دهد.

Baura Agine shell   يا bush

       سيستم يونيكس بر مبناي اطلاعات موجود در پروندة Letc/Password پوسته را با اطلاعات پرونده Profile (براي كاربران پوسته C پرونده هاي Login، cshrc) راه اندازي مي كند.به عنوان كاربري جديد يكي از مفيدترين جنبه هاي پوسته انعطاف پذيري آن مي باشد.هر مورد مرتبط با پوسته را مي توانيد سفارشي كنيد.

اعلانهاي سيستم

       اگر برقراري ارتباط موفق باشد.علامتي شبيه به اين $ به تنهايي يا به نوعي در داخل پنجره اي ظاهر مي گردد.يونيكس دو راه رابط گرافيكي و صفحه نمايش مبتني بر متن را براي محاوره با كاربران در نظر مي گيرد.صفحة نمايش مبتني بر متن از كاراكتر هاي الفبايي استاندارد و تعدادي خطا براي محاوره با شما استفاده مي كند.هيچ پنجره اي بر روي صفحه ديده نمي شود.واصولاََ در هر زمان در حال انجام كار مي باشيد.سيستمهاي قديمي تر صفحه نمايشهاي مبتني بر متن دارند.هنگاميكه وظيفه اي به پايان رسيد صفحه به بالا مي رود پاك مي شود و اعلاني را نمايش مي دهد.اين اعلان به تنهاييي در جايي ازصفحه ظاهر خواهد شد(معمولاََ در نزديك پايين متن موجود)برخلاف موارد بالا رابط گرافيكي براي ارائه صورتي جذاب تر از گرافيكها ،شمايلها و پنجره ها استفاده مي كند.

     X Window System محبوبترين رابط گرافيكي براي يونيكس مي باشد.اين رابط در ام آي تي طراحي گرديد و هم بطور مجاني در دسترس و فعلاََ توسط X cosortium inc  سرپرستي مي گردد.اعلان $ توسط پوسته هاي Korn و Bourne و اعلان % توسط پوسته C استفاده مي گردد.تا اينجا مهم است كه بدانيد پوستة مورد استفاده ،نوع اعلان را تعيين مي كند.براي اينكه بفهميد در حال استفاده،از چه پوسته اي مي باشيد از خط فرمان زير استفاده كنيد:

$ echo $ shell

sh

پاسخ بايستي Ksh,Csh,Sh  يا هر عبارت ديگري كه به Sh ختم مي شود باشد.در سيستم يونيكس پوسته هادر فهرست usk.bin ذخيره مي شود.به منظور ديدن پوسته هاي در دسترس سيستم ،از خط فرمان زير استفاده كنيد.

$ Is / usr / bin / *sh

 / usr / bin / csh / usr / bin / ksh / usr /  bin / sh

اگر پاسخ به خط فرمان قبلي چنين باشد *sh:No such file or directory exist   يعني پرونده هاي پوسته در جاي ديگر از سيستم يونيكس ذخيره شده اند.براي اينكه اعلان بيشتر شبيه به اعلان Dos  شود فرمان روبرو را وارد كنيد:$  Ps1 = ">"                             اين فرمان رشته $ را به رشته > يا يك فضاي خالي در انتهاي آن ،تغيير مي دهد. با وجود اين فضاي خالي،فرماني را كه تايپ مي كنيد با اعلان مماس نمي گردند،فقط كاراكترهاي بين آنها ظاهر خواهند شد(در فرمانهاي يونيكس،كاراكترهايي كه بايد برروي صفحه ظاهر گردند ما بين علايم نقل قول محصور مي شوند)هر زمانيكه بخواهيد مي توانيد از فرمان OS1 استفاده كنبد. اين فرمان تنها بر روي حساب شما اثر مي گذارد.بنابراين مي توانيد رشته اي مطابق ميل خود طراحي كنيد به عنوان نمونه اگر در زمان مشخصي از روز بايد كار بخصوصي را انجام دهيد مي توانيد فرماني مانند اين را اجرا نمائيد.PS1= “call Dr.johnson at 3>”                                                 

كاربر پيوستة C از فرماني شبيه به اين براي تغيير دادن اعلان استفاده مي كند.

% Set  Prompt = " Call Dr.johnson  at 3 >"

اگرهنگام تايپ فرماني ، مرتكب اشتباه شديد با استفاده از كليد Back Space  يا اگر در حال استفاده از System  V Release 4 مي باشيد با بكاربردن Ctrl +H مي توانيد كاراكتر قبلي را پاك كنيد .به منظور تغيير دادن كليد حذف كاراكتر ،فرمان Stty erase را به كار گيريد.كلمة Stty آنگاه يك فضاي خالي ،كلمة erase و يك فضاي خالي را تايپ كنيد و سپس كليد مورد نظر خود،مانند Del را فشار دهيد. $ Stty erase [Del]                  

اگر غلطهاي زيادي مرتكب شده ايد و مي خواهيد تمام خط را پاك كنيد (a) ( Shift +2) را تايپ كنيد .اين كار اعلان جديدي را نمايش مي دهد.

$ PS1 = " call Dr.jhonsen at 3 (a)

اگر كاربر پيوسته Kork مي باشيد براي حذف يك خط به جاي كليد ( a) از كليد ( Esc) استفاده نماييد. $ PS1  = "Call  Dr. jhonsen at 3”                                                          فرمانهاي يو نيكسي

       Stty   و Is كه هر دو در بخش قبلي استفاده شدند مثالهايي از فرمانهاي يونيكس مي باشند در اين نمونه به پوسته مي گويند كه برنامه اي به نام Stty  را اجرا كند.اين برنامه نيز در عمل اطلاعات ذخيره شده در بارة اعلان سيستم را تغيير مي دهد. بعضي از فرمانهاي مخصوص نگارشهاي يو نيكس مانند نگارش زينكس از يونيكس براي ريز كامپيوترها مي باشند.اگر كاربر System V Release 4 مي باشيد .تقريباََ به هر فرمان يو نيكس از هر نگارش يو نيكس دستيابي داريد.

       اگر در هر حال كار،بر روي سيستمي چند كاربره مي باشيد .احتمالاََ پيام روز( Motd) را به برقراري ارتباط موفق دريافت مي كنيد .اين پيام پرونده اي متني است كه توسط مدير سيستم ايجاد وبراي هر كاري ارسال مي گردد .پيام فوق معمولاََ حقايق مهمي مانند توقف كار سيستم به منظور امور نگهداري را به اطلاع مي رساند .توانائي توزيع اطلاعات به شيوة الكترونيكي در محدوة وسيعي از كاربران ،خصوصيات بزرگي در يونيكس مي باشد.بعضي از مديران سيستم پيام روز را نمي فرستند و به جاي آن از پيام News يونيكس براي توزيع اطلاعات استفاده مي كنند. اگر در سيستم شما از اين امكان استفاده مي شود بعد از بزقراري ارتباط پيغامي مانند اين را دريافت مي كنيد.Type  "news " to READ news                                                                         براي خواندن اخبار فرمان زير را تايپ نماييد $  news                                                  اين برنامه نيز پرونده هاي متني حاوي اخبار را نمايش مي دهد.اين اخبار احتما لاََ در برگيرنده اعلانهايي در باره سيستم كامپيوتري يا مشروحي در بارة اطلاعات مهم و گسترده در شركت مي باشد.در يو نيكس با افزودن گزينه اي به فرمان news امكان خواندن تمام اقلام اخبار وجود دارد.$ news –a                                                             انتخاب نام برقراري ارتباط و كلمة عبوري جديد

       نام برقراري ارتباط بايد بيش از دو كاراكتر باشد و معمو لاََ نبايد بيشتر از هشت كاراكتر گردد اين نام بايد با حرف كوچك آغاز شود.از كلمه عبوري طولاني تراز شش كاراكتر استفاده كنيد هر چقدر كلمة عبور كوتاهتر باشد احتمال كشف شدن آن به طور تصادفي بيشتر است.كلمة عبوري بايستي حاوي دو كاراكتر الفبايي و يك كاراكتر عددي يا خاص باشد كلمة عبور نمي تواند حاوي هيچ فضاي خالي باشد.كلمة عبور خود را پيچيده نسازيد اگر نتوانيد كلمة عبور خورد را به خاطر بسپاريد اين احتمال بيشتر خواهد بود كه نسخه اي از كلمة عبور خود را برروي قطعه كاغذي در كنار كامپيوتر خود جا بگذاريد.ابتدا كلمه يا عبارت معني داري مانند Consume را انتخاب كنيد.براي ساختن كلمة عبور واقعي خود از كليد هايي كه در بالا و سمت راست كليدهاي كلمه مورد نظر هستند استفاده نماييد به عنوان مثال حرف اول C مي باشد و F كليد بالا و در سمت راست C است با استفاده از اين تكنيك Consume  به Foje8 K4 تبديل مي گردد.

نكته اي كوتاه و شيرين دربارة امنيت:

       از آنجايي كه امنيت در بسياري از سيستمهاي يونيكس اهميت زيادي دارد ابزارهاي گوناگوني وجود دارند كه امنيت را بهبود مي بخشد و در همين حال فشار سنگيني نيز بر كاربران وارد نمي آورند.يكي از اين فرمانها ،فرمان تنها Lock مي باشد كه در بسياري از نگارشهاي يو نيكس و لي نه همة آنها يافت مي شود فرمان عبور Lock يك كار انجام مي دهد .اين فرمان صفحة كليد را قفل مي كند تا زمانيكه كلمة خود را وارد كنيد.اگر كلمة عبور صحيح وارد نشود فرمان Lock كنترل صفحة كليد را رها نمي كند.اگر به تعداد دفعاتي معين كلمة عبور صحيح وارد نگردد فرمان Lock به طور خودكار ارتباط شان را باسيستم قطع مي كند.

پرونده چيست؟

       پرونده در كامپيوتر بمنظور نگهداري اطلاعات مي باشد اين اطلاعات در قالبي الكترونيكي قابل استفاده توسط كامپيوتر ،برحسب بيتها ذخيره مي گردند. (بيت 0 يا 1 است) هنگامي كه اين بيتها در كنار هم قرار مي گيرد كاراكترهايي را شكل مي دهند كه قادر به تشخيص آنها مي باشيم.نام پرونده حداكثر 14 كاراكتر مي باشد. در ساير نگارشهاي يو نيكس مانند Bsp مي توان اسامي پرونده بسيار طولاني تر از 256 كاراكتر داشت.

قوانيني در مورد اسامي پرونده ها

       اسم پرونده فقط مي تواند يك كلمه باشد بر خلاف چند كلمه ايها ك ه اسامي پرونده در مكينتاش و ويندوز 95 را شكل مي دهند.كاراكترهاي وجود دارند كه نبايستي از اسم آنها در اسم پرونده يو نيكس استفاده كنيد.

!,@,#,$,%,^,&,*,(),[],”,<>,-, ….

در نام پرونده نبايستي از فضاي خالي يا Tab استفاده كنيد.

از پسونده هاي متداول براي اسم پرونده : txt , mm , ms  ,xx , tex                             پسوندهاي بامعني

      v         gz .      پرونده هايي كه توسط فرمان gzip  فشره مي شوند.

      v         .tar     پرونده هايي كه توسط فرمان tar يو نيكس بايگاني مي شوند.

      v         .w       پرونده هايي كه توسط فرمان wencode رمز گذاري مي شوند.

      v         .z       پرونده هايي كه توسط فرمان Pack يو نيكس بايگاني مي شوند.

      v         .Z       پرونده هايي كه توسط فرمان Compress يونيكس بايگاني مي شوند.

      v         .a        پرونده كتابخانه اي مانند پرونده .lib داس

      v         .c       كد منبع زبان C

        ·          .h       پرونده عنواني

        ·          .o       پرونده هاي مقصد

هشدار:

       بعضي از برنامه هاي كاربردي يونيكس بايد به طور موقت داده ها را در جايي بر روي سيستم پرونده نگهداري كنند و بنابراين آنها در پرونده هايي موقتي كه معمولاََ بعد از اين كه كار خود را به انجام رسانيدند توسط برنامه كاربردي ايجاد كنند آنها حذف مي شوند نگهداري مي كنند.

انواع پرونده ها

پرونده ها مي توانند يكي از چندين نوع زير را دارا باشند:

      v         فهرستها

      v         پيوندها

      v         پرونده هاي ابزار ويژه

فهرستها پرونده هايي هستند كه حاوي تمام اطلاعات مربوط دربارة فهرست مي باشند ،فهرستي از پرونده ها و زير فهرستها ،نوع پرونده و غيره…

پرونده هاي ابزار ويژه مبين جنبه هاي فيزيكي سيستم كامپيوتري مي باشند.اين پرونده ها قابل خواندن يا تغيير دادن نيستند پرونده هاي فوق توسط سيستم عامل به منظور برقراري ارتباط با سخت افزار مانند چاپگرها و پايانه ها استفاده مي شوند.پرونده هاي الكترونيكي كه مبين ابزاري فيزيكي مانند چاپگر مي باشد.هنگاميكه مي خواهيد پرونده اي را چاپ كنيد بايستي به اين فرايند مستقيماََ فكر كنيد.

پيوندها عمداََ نام دوم پروندة موجود مي باشد به ياد داشته باشيد كه يونيكس سيستم عاملي چند كاربره است به اين معني كه امكان وجود بيش از يك كار را فراهم مي آورد اغلب بيش از يك كاربر مي خواهند به پرونده يكساني دستيابي داشته باشند .يونيكس به جاي ايجاد دو پرونده ( با تغييرات جداگانه از جانب دو كاربر مجزاـ شروع تجربه وحشتناك) به دو كاربر امكان مي دهد كه يك پرونده را به اشتراك بگذاريد و تغييراتي كه هر كدام از كاربرها مي دهند در يك پرونده منعكس مي شوند( امتياز اضافي اينست كه تنها نياز به يك پرونده بر روي ديسك سخت مي باشد و در نتيجه فضاي با ارزش ديسك آزاد مي گردد.)

BSD، System Vrelease  4 با معرفي پيوندهاي نمادين، قدمي فراتر مي روند.پيوندهاي نمادين پرونده هايي هستند كه حاوي نام پرونده ديگري مي باشند.اين پيوندها بعضي از محدوديتهاي ذاتي در پرونده هاي پيوندي مانند عدم توانايي در اتصال پرونده ها و كامپيوتر هاي متفاوتي كه در شبكه قرار دارند را برطرف مي سازند.

مبادي اوليه فهرستها

سيستم عامل يونيكس به چگونگي سازماندهي و نگهداري پرونده ها بر روي رسانه هاي الكترونيكي از هر نوعي نظارت دارد.اين رسانه ها مي توانند ديسكهاي سخت ( بعضي اوقات به آنها گرداننده هاي سخت يا ديسكهاي ثابت گفته مي شود.)،گرداننده هاي CD_ROM يا نوار گردانها مي باشند.ريختن تمام پرونده ها در فهرستي واحد تجربه اي وحشتناك است.تمام روز بايد به شكل طومار روي فهرست حركت كنيد.با ايجاد چندين زيرفهرست به منظور سازمان دهي پرونده هاي مشابه به زمان انجام وظايفي مانند يافتن پرونده ها را كوتاهتر مي كنيد.

سازمان فهرست

معمولاََ روشي براي سازماندهي پرونده ها وجود دارد.همين روش  در اغلب سيستمهاي يونيكس استفاده مي شود در طي مدتها قرار دادهاي بسياري درباره سيستمهاي پرونده در يونيكس طراحي شده اند بيشتر سيستمهاي يونيكس معمولاََ در فهرست ريشه شامل زير فهرستهاي زير مي باشد.

Bin  اين فهرست حاوي اغلب برنامه ها و برنامه هاي كمكي استاندارد يونيكس مي باشد.اصطلاح bin كوتاه شدة binary است.س

Dev  اين فهرست حاوي پرونده هاي ابزار مي باشد.به طور مختصر اين فهرست شامل تعداد زيادي پرونده متفرقه است بيشتر در ايران سيستم از اين فهرست به منظور نگهداري پيكربنديهاي سيستم همچنين توصيفهاي كاربران خلاصه اي از كاربران استفاده مي كنند.

Tmp  اين فهرست موقت توسط سيستم براي نگهداري موقت پرونده هاي كاري استفاده مي شود.بسياري از برنامه ها به طور موقت پرونده هاي كاري را در اين فهرست ذخيره خواهند كرد هنگاميكه كارشان به پايان مي رسد.آنها را پاك خواهد نمود .مديريت محتوي اين فهرست به عهده مدير سيستم گذاشته مي شود.

كار با فهرستها

       فرمان is : فرمان Is در تركيب با نوعي آرگومان ،محتويات فهرستهاي جاري را ليست خواهد كرد ،فرمان Is به تنهايي ،كل محتويات فهرستي را بدون معطل شدن تفاوت بين پرونده ها و زير فهرستها ليست خواهد نمود.

$    Is

$    data  fingures misc newdata personal expenses financialas

       همانطوريكه مي بينيد پرونده ها وفهرستها به ترتيب الفبايي در شكل ستوني ليست مي شوند.سودمندي فرمان Is ساده ومحدود است زيرا كه تفاوت بين پرونده ها و فهرستها را نمي فهميد.همچنين فرمان Is پرونده هاي مخفي را ليست نمي كند .در يونيكس پرونده ها توسط سيستم عامل به منظور انجام وظايف استاندارد مرتب نگه داشتن سيستم سيستم مورد استفاده قرار مي گيرند.

به منظور ديدن پرونده هاي مخفي از Is به همراه گزينه –a ( براي all) استفاده كنيد:

$   Is –a 

فرمان،فهرستهاي جاري (.) وپدر (.) و همچنين در پرونده هاي مخفي ( Peofile.mailrc) را نشان مي دهد. استفاده از گزينه –F فهرستي گيج كننده ترتيب مي دهد.$   Is  -F         

گزينه F به Is مي گويد كه جزئيات را دربارة هر فهرست گيري ارائه كند.بعد از نام پرونده هاي اجرايي علامت (*) قرار مي گيرد.اگر مي خواهيد كه محتويات فهرستي در يك ستون نمايش داده شود،از گزينه –1 استفاده كنيد.

$  Is  -1

data

Financials

Personal

Misc

Newdata

       اين فرمان در فهرستي با محتويات به نبست اندك بهتر كار مي كند.اگر در حال كار با فهرستي شامل پرونده ها و فهرستها بسياري مي باشيد از گزينه –x به منظور مرتب نمودن وروديها به تركيب الفبايي در صفحه استفاده كنيد.اگر فراموش كرديد آخرين بار كدام پرونده را تغيير داده ايد مي توانيد به عنوان كمكي در جهت يافتن اين پرونده از –x Is استفاده كنيد.

استفاده از گزينه _1 با Is

       اگربه اطلاعاتي كاملي دربارة پرونده ها نياز داشته باشيم مي توانيم از گزينه –Is (Long  Format كوتاه ) به همراه فرمان Is استفاده كنيم .اين گزينه را در فهرست جاري خود به كار مي بريم ليستي شبيه به اين را مي بينيم :

_rwx … 3 vser group 1 995 dec 25  00:41 personal

هنگاميكه از راست به چپ خوانده مي شود.

       ستون اول پرونده و فهرستها را بترتيب الفبايي ليست مي كند ستون دوم ،تاريخ،زمان ايجاد وروديها و ستون سوم اندازه وروديها ( بر حسب بايت ) ستون چهارم گروهي را كه ورودي به آن متعلق است ( مفهوم گروها را در بخش بعدي مورد بررسي قرار مي دهيم.) و ستون پنجم دارنده پرونده ( كه با برقراري ارتباط نشان داده مي شود.) را ليست مي كند.ششمين ستون تعداد پيوند است.در ستون آخر ( اما در كل اولين ستون) تعدادي كاراكتر به ظاهر غير منطقي را مي بينيم كاراكتر اول در ستون ،نوع پرونده را مشخص مي كند. مهم ترين پرونده ها.فهرست (d)پيوند نمادين( 1) و پرونده هاي معمولي ( -) مي باشند اغلب پرونده هايي كه معمولاََ استفاده مي كنيد در اين سه نوع قرار خواهند گرفت.

مجوزها

       بقيه اين پرونده ها مجوزهاي مربوط به پرونده با فهرست را نشان مي دهد.بنابراين نه كاراكتر آخري در اولين ستون مثال،مجوزه هاي متفاوتي را براي پرونده ها و زير فهرستها ي مختلف مشخص مي نمايند.مجوزها محدود كننده تر مي باشند –rwx….. 3 user group 1  995  Dec 25 00:41  personal                                      در اين نمونه با پرونده چنين حساسي به نام پرونده personal  كاربر تصميم گرفته است كه مانع دستيابي هر فرد ديگري به پرونده گردد.كاربر توانايي خواندن (r) نوشتن ( w) و اجراي (X) پرونده را دارد.اما هيچ فرد ديگري نمي تواند پرونده را بخواند (-)،بنويسيد(-) يا اجرا كند(-) اين نوع محدوديت در سيستم يونيكس متداول است در واقع سطح اوليه امنيت را شكل مي دهد.البته به جاي كاراكتر مي توان از اعداد هم براي تعيين مجوزها استفاده كرد مه اين روش پيچيده تر است و تركيبي از اعداد مي باشد.پرونده اي كه به روي تمام جهان باز است ( يعني همگي توانايي خواندن،نوشتن و اجراي پرونده را دارند داراي مقدار 777 و پرونده اي كه كلاََ غير قابل دستيابي است مقدار 000 و 1 را دارا مي باشد.

تغيير دادن نحوة واگذاري مجوزها توسط يونيكس

       اگر بخواهيد اين مجوزها را تغيير دهيد. از فرمان Omaslc ( كوتاه user –mask) استفاده كنيد.هنگاميكه فرمان umask بدون هيچ گزينه اي اجرا شود مجوزها هاي پيش گزيده را باز مي گرداند.

تغيير دادن مالكيت پرونده

       هنگاميكه پرونده اي را ايجاد مي كنيد به طور خودكار دارندة پرونده مي شويد . هنگاميكه توسط فرمان CP پرونده اي را كپي مي كنيد مالك پرونده كپي شده،مي شويد.مواقعي وجود دارد كه مي خواهيد مالكيت پرونده اي را تغيير دهيد به عنوان مثال اريك بر روي گزارشي به نام mondo-report در بخش حسابداري كار مي كند اما بعد اين كه به خدمت اريك خاتمه داده مي شود .كيوين بايد مسئوليت تهية گزارش را به عهده گيرد به كار بردن فرمان cp راهي براي تغيير دادن مالكيت مي باشد.اما اين روش تنها اگر براي كيوين داراي مجوز خواندن پرونده باشد،عملي خواهد بود . در اين مورد مدير سيستم كه بعنوان كاربر ريشه ارتباط برقرار كرده است. مي توانيد mondo-report  را تغيير دهيد.$  chown  kevin  mondo –report                                    در حقيقت مدير سيستم مي تواند .با افزودن گزينه R  ( كوتاه recursive) به فرمان chwon كيوين را مالك تمام پرونده هاي موجود در فهرست اريك نمايد.

$  chown  -R Kevin Reports

تنظيم بيت چسبنده

       بازي با فهرست برخلاف پرونده هاي مجزا هميشه براي كاربران بد خواه كامپيوتر را هي براي غلبه بر مجوزهاي مربوط به پرونده هاي مجزا بوده است. چون اين نگراني بسياري از مديران سيستم مي باشد.System Vrelease امكان مي دهد كه فهرست براي هر فردي به جز دارندة فهرست و كاربر ريشه رسوخ ناپذير گردد.براي انجام اين كار به صورت زير بيت چسبندة فهرست را با فرمان chmod مقدار دهي كنيد. $ chmod –t  letters                                                                                               اين خط فرمان بدون توجه به مجوزهايي كه به تك تك پرونده ها واگذارمي شود توانايي حركت در فهرست و حذف پرونده هاي موجود در آن را از هر فردي ( بجز دارندة فهرست و كاربر ريشه ) مي گيرد.هيچ شكلي از امنيت در يو نيكس مطلق نمي باشد.

       اگر موردي با حساسيت بسيار بالا وجود دارد آن را در سيستم يو نيكس نگهداري نكنيد اين يكي از اندكي مزايايي مي باشد كه سيستم داس نسبت به يو نيكس از آن برخوردار است مي توان به طور فيزيكي سيستم را با كليدي قفل نمود و اطلاعات را نزد خود به شكا گردانندة فلاپي يا نوار قابل جابجايي نگهداشت.در يو نيكس فرمان imv امكان حركت دادن پرونده ها را بوجود آورد .آگر قصدداريد كه نام پرونده اي را تغيير دهيد و اين پرونده در فهرست جاري باقي بماند از فرمان mv به همراه اسم فعلي پرونده و سپس ازاسم جديد آن استفاده كنيد.

$  mv  1992 . reports  newname

اگر پرونده اي هم نام با پروندة جديدتان و جود داشته باشد پروندة قديمي پاك و با پروندة جديد تغيير نام يافته جايگزين مي گردد.اگر در حال استفاده از System vrelease 4 يا يو نيكس Bsd مي باشيد به كار بردن گزينه –I  جلوي چنين مشكلاتي را مي گيرد.با استفاده از اين گزينه در مورد تقسيم به رونويسي پروندة موجود از شما سؤال خواهد شد.

كاراكتر هاي مشكل ساز وحذف آنها

       از كاراكترهاي خاصي مانند  - و ؟ در هنگام نامگذاري پرونده ها پرهيز كنيد. پوسته يونيكس با استفاده از خط تيره بيان مي دارد كه كاراكترهاي بعد از خط تيره كمي فرمان پيش از خود را تغيير مي دهند.اگر پرونده اي ايجاد كنيد كه نامش با خط تيره آغاز گردد.اين پرونده را نمي توان با استفاده از فرمان mv حركت داد چرا كه پوسته فرض مي كند letter  ( همانند –I) گزينه فرمان mv است.

يافتن پرونده ها

       احتمال زيادي دارد كه پرونده اي را گم كنيد و هر چقدر پرونده مهم تر باشد احتمال گم شدن آن بيشتر است.يونيكس فرمان قدرتمندي به نام find دارد كه كمك مي كند تا محل پرونده هاي متمرد را پيدا كنيد.

$  find  / - name  1992.date  -print

در اين حالت به يو نيكس مي گوييم كه جستجوي خود را از بالاي ساختار فهرست شروع كند به يونيكس گفتيم كه بدنبال پرونده اي به نام 1992.date ( با استفاده از گزينه – name) بگردد و آنگاه از طريق گزينه – print را مشخص نكنيد يونيكس به دنبال پرونده خواهد گشت اما نتيجه نخواهد گرفت.

يافتن پرونده ها در پس زمينه

       عليرغم همه چيز مدت زمان جستجو در ديسك سختي بزرگ طولاني مي باشد.اما مواقعي وجود داردكه ناچاريد در تمام ديسك سخت به دنبال پرونده اي بگرديد. احتمالاََ مي خواهيد كه فرمان find را در پس زمينه اجرا كنيد با اين كار مي توانيد در حاليكه يو نيكس به دنبال پرونده اي مي گردد.وظايف ديگري را در پيش زمينه انجام دهيد.

Copyright © 2004    M.R.Ssoft Tiran   mrssoftware@yahoo.com